Trwy gydol y bedwaredd ganrif ar bymtheg, roedd cannoedd o ferched mewn gwasanaeth domestig. Ond er bod nifer fawr o ferched wedi gweithio mewn plastai ac ystadau o statws ac arwyddocâd, a hynny dros gyfnod hir mewn hanes, anaml iawn y clywir eu storïau, ac mae'r gyfrol hon yn adrodd eu hanesion yng ngogledd Cymru, 1800-1930.