Cofnod arbennig o effaith diwylliannol a gwleidyddol boddi Cwm Celyn ar Gyrmu. Arweiniodd methiant y genedl i rwystro codi'r argae trwy ddulliau gwleidyddol ar ymdeimlad cynyddol o hunaniaeth cenedlaethol ac at gyfnod o ymgyrchu milwriaethus a heddychlon dwys, a arweiniodd, yn y pen draw, at y broses o ddatganoli.