Cyfrol yn cynnwys cyfres o draethodau rhyngberthynol sy'n anelu at ailgyfeirio sylw at gyfnodau tyngedfennol yn hanes Cymru, o gyfnod y Rhufeiniaid hyd heddiw. Mae pob traethawd yn torri tir newydd ac yn dadlau dros gofleidio safbwyntiau newydd o edrych ar y maes. Cyhoeddwyd gyntaf yn 1982.