Mae llythyrau Niclas y Glais at Evan Roberts ac Awena Rhun, yn ogystal â'i ysgrifau newyddiadurol, yn rhoi inni ddarlun o feddwl miniog ac o fywyd prysur o deithio, darlithio, pregethu a thynnu dannedd. Cawn gip dadlennol ar fywyd Cymru yn yr 20fed ganrif o safbwynt gwerinwr.