Cyfrol sy'n archwilio cyflawniadau rheolwyr Cymru megis Llywelyn Fawr a Llywelyn ein Llyw Olaf yn ystod Oes y Tywysogion, ond sydd hefyd yn archwilio ffactorau megis y rhwygiadau rhwng arweinwyr a llwythau Cymreig eraill, gan arwain yn y pen draw at fethiant teyrnasiadau'r ddau Lywelyn a goresgyniad Cymru gan Edward I.